Μετά από 0045΄ ο «Δημητράκης» πιάνει στο λιμάνι των Νέων Στύρων (1). Βγαίνω με το ΦΙΑΤάκι μου και ακολουθώ τις πινακίδες-ενδείξεις Έξοδος και τα προπορευόμενα οχήματά. Στην εκκλησία κάνω δεξιά, ευθεία, μετά μια στροφή κάνω και πάλι δεξιά και ευθεία για να με βγάλει έξω από τον οικιστικό ιστό, στον δρόμο για το χ. Στύρα. Ωραία φύση, ποτάμι στα δεξιά μου, καλάμια. Φτάνω στα Στύρα κάνω τον κύκλο της πλατείας, δίπλα στην εκκλησία. Ξαναβλέπω και χαίρομαι το μαγαζί πούχαμε καθίσει πριν από δυόμισι μήνες. Είχε τότε κόσμο πρωί – πρωί. Τώρα είμαι μόνος, το μαγαζάκι είναι άδειο και εγώ ..χαμένος!
Βγαίνω κι συνεχίζω στον κεντρικό δρόμο για Μαρμάρι – Κάρυστο και σε 3 χιλ. φτάνω στον οικισμό Κάψαλα, όπου περνάω το Λαογραφικό Μουσείο κι συνεχίζω επί της δημοσιάς. Στα δεξιά μου, ο νέος ανανεωμένος χαραγμένος δρόμος, που κόβει τις στροφές και βγαίνει στην απέναντι ράχη, με κορφούλες όπως Άγιος Νικόλαος, υψ. 650μ.
Ανηφορίζω στη δημοσιά ψάχνοντας για την πινακίδα Δρακόσπιτα, που θυμόμουν από την τελευταία μου επίσκεψη. Αυτός ήταν και ο λόγος της επίσκεψής μου σήμερα. Πάω κατά κει και δεν βρίσκω την πινακίδα..
Τα σπίτια του Δράκου (Καρυστία)
«Στο βουνό Κλιόσι αποπάνω από το χωριό Στούρα είναι τρία παλαιά κτίρια, που ήταν σπίτια ενός Δράκου και γι’ αυτό και τώρα τα λέν σπίτια του Δράκου» (Πολίτη Γ. Νίκου1904:τόμος Α’ σ.221)
Βουνά Στυραίων
«Μακρόστενο βουνό με όψη βουνοσειράς στην νότια Εύβοια, που εκτείνεται από το Αιγαίο Πέλαγος στα βόρεια μέχρι το νότιο Ευβοϊκό κόλπο στα νότια. Τοπική ονομασία Κλιόσι, όπως και στους χάρτες της ή βουνοσειρά είναι ανώνυμη στο σύνολό της, δόθηκε η ενδεικτική ονομασία Βουνά Στύρων ως πιο αντιπροσωπευτική, επειδή υψώνονται πάνω (ανατολικά) από τον οικισμό Στύρα (ή και Στούρα – 140μ.) και ανέκαθεν αποτελούσαν την ακρόπολή τους. Στα ανατολικά η μεγάλη ρεματιά Γλαύκος χωρίζει τα βουνά των Στύρων από το βουνό Περιστέρι. Τα πετρώματά του είναι σιπολίνες και σχιστόλιθοι. Η ψηλότερη κορφή του είναι η Κλιόσι ή Τσούκα Κλιώσα, ύψους 682μ. Άλλες κορφές: Άγιος Νικόλαος, 646μ., Αχλαδότοπος (Ντάρδιζα) 560μ., Βρεθέλα, 554μ., Ηλιόλουστη (Μάδι) 638μ., Κορυφή (Τσούκα), 540μ., Λαγοφωλιά (Ιλόζες),626μ., Μύτικας (Γκόρε Κούρφα), 549μ., Ντελιβία (Γκρέσμι), 566μ., Πύργος (Πυργάρι),500μ.
Όλη η βουνοσειρά είναι ονομαστή για τα 14 πανάρχαια κυκλώπεια οικοδομήματα, τα λεγόμενα δρακόσπιτα (δραγκό), που βρίσκονται διασκορπισμένα σε αυτήν. Τα σπουδαιότερα είναι: Στη δυτική πλευρά και ανατολικά των Στύρων, στην τοποθεσία Πάλλη Λάκκα βρίσκονται τρία δρακόσπιτα, ενώ λίγο νοτιότερα από τον οικισμό Κάψαλα, στην περιοχή Λιμικό, βρίσκεται άλλο ένα δρακόσπιτο. Στη ΝΔ πλευρά υπάρχουν άλλα δυο δρακόσπιτα, ένα προς την χαράδρα του Νιμπορειού, το λεγόμενο Πύργος Νιμπορειού και το άλλο στην χαράδρα του Ελαφολίμανου (Πόρτο Λάφια). Στην κορυφή Άγιος Νικόλαος βρίσκονται τα απομεινάρια του επίσης πανάρχαιου δρυοπικού κάστρου. Ανάβαση στην κορυφή μπορεί να γίνει από την τοποθεσία Πάλλη Λάκκα, 300μ., όπου πηγαίνει δρόμος από τα Στύρα, σε 2 ώρες περίπου» ( Νέζη Νίκου2010: τ.2, σ.282)»
Ξαναγυρίζω πίσω στην δημοσιά, άπραγος, χωρίς να ξέρω πού πάω. Πάω στο χωριό Κάψαλα, σταματώ στην είσοδο του Λαογραφικού μουσείου και βγαίνω με τα πόδια στον δρόμο, μπας και βρω κάνα άνθρωπο να ρωτήσω. Είναι στα σπίτια, δεν έχουν ξυπνήσει και περνάω πόρτα την πόρτα, αυλή την αυλή κοιτάζοντας για ψυχή. Λίγο πιο κάτω βλέπω άνθρωπο (δόξα το Θεώ) και τον ρωτάω: «θέλω να πάω στα Δρακόσπιτα, έχω δει πριν λίγο καιρό μια πινακίδα που έγραφε Δρακόσπιτα..» και μου απαντά «αυτή η πινακίδα είναι πιο πέρα από εκεί που σταμάτησες, είναι στη ράχη. Είναι το Δρακόσπιτο πάνω στον δρόμο, το βλέπεις.. Υπάρχουν όμως και τα Δρακόσπιτα που είναι από την άλλη μεριά των Στύρων και είναι πολλά». Άφωνος, είχα διαβάσει λάθος τις πινακίδες και είχα οδηγηθεί αλλού γι’ αλλού. Ο άνθρωπος, θεόσταλτος, βλέποντας ότι ήμουν ντουντούνης, πιάνει και σηκώνει μια πέτρα και πάνω σε μια άλλη, επί του κεντρικού δρόμου, μου κάνει ένα σκαρίφημα των κινήσεων, που πρέπει να πάω. «Πρώτη στροφή, δεύτερη, τρίτη κάνε στον δρόμο αριστερά σου θα το δεις, φαίνεται. Να πηγαίνεις σιγά. Να εδώ είναι». Μου το δείχνει με την πέτρα που ζωγράφισε και την αφήνει επί τόπου. Τον ευχαριστώ από καρδιάς λέγοντας «νάσαστε καλά με βοηθήσατε τόσο πολύ..» και χωρίζουμε. Μπαίνω στο ΦΙΑΤάκι με ηθικό αναπτερωμένο και διατρέχω τις δημοσιές και τις ανηφοριές, ξανά στην προηγούμενη διαδρομή μέχρι το διάσελο. Φτάνω στο σημείο και διαβάζω Δρακόσπιτο. Δίπλα σε στροφή του δρόμου, διάσελο που το επισκέπτομαι. Υπάρχει κτίσμα, είσοδος, μάντρες, ταράτσα, εσωτερικός χώρος, παράπορτο κ.λ.π. Ωραίο, εντυπωσιακό, λιτό. Ξαναγυρίζω στο χωριό Στύρα.
Είμαι στην περιοχή των Στύρων (2), και έχω βάλει «γραμμή» να πάω για τα Δρακόσπιτα. Έχω ρωτήσει τον άνθρωπο στο χ. Κάψαλα και μου έχει πει ότι για να πάω στα Δρακόσπιτα «πηγαίνεις στο χ. Στύρα, μετά την πλατεία, εκεί επί τόπου, κάνεις πάνω λοξά δεξιά, περνάς το δημοτικό μετά το γυμνάσιο και σ’ ένα χαρακτηριστικό άσπρο σπίτι στα αριστερά σου, όπου στρίβεις (πινακίδα) και τσιμενταρισμένος δρόμος ανεβαίνει αμέσως δεξιά για επάνω». Τα «βλέπω» πολύ καθαρά τα σημεία αναφοράς του ανθρώπου και στα Στύρα στρίβω δεξιά, ενώ «Θυμήσου, ΟΧΙ για την Αγία Τριάδα, αλλά ακολουθείς ξύλινη πινακίδα και ένδειξη Δρακόσπιτα». Ακολουθώ.. Το πεδίο τώρα ξανοίγεται πάνω από τα Στύρα, αγροτικό, μάντρες, χωράφια και νεόκτιστες οικίες. Ακολουθώ τον δρομίσκο που ανεβοκατεβαίνει και κάποια στιγμή καταλαβαίνω ότι έχω χαθεί σε μικροοικισμό που ίσια – ίσια χωρούσα εγώ και το όχημα. «Είσαι λάθος» μου λένε οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας που πάνε να βγουν από το σπίτι τους και δεν μπορούν. «Γυρίστε πίσω και ανεβείτε την ανηφόρα και μετά τις πινακίδες τις ξύλινες».. Τούς ευχαριστώ, γυρίζω, και βλέπω κυρία, όπου την ρωτάω. Αναφέρει τις ξύλινες πινακίδες και μου εύχεται να περάσω καλά. Συνεχίζω τον δρόμο μου προσέχοντας τις ξύλινες πινακίδες «Δρακόσπιτα» και ανηφορίζω ομαλά. Περνάω εξώστη με πύλη, κάτι σαν χώρος αναψυχής με ωραία θεά στα αριστερά μου, περνάω ένδειξη για Αγία Τριάδα (όχι) και βγαίνω σε μεσοράχη, όπου σταματώ για την θέα και την παρατήρηση του πεδίου. Δίπλα μου πλακουτσερές πέτρες (βοσκών;) κάτω από χαρακτηριστικά δένδρα, πουρναριές ή κάτι άλλο που δεν το κατάλαβα. Πινακίδες που γράφουν Δρακόσπιτα και Κελλιά. Κοιτάζω την κοιλάδα με τα ξέφωτα και προσέχω ανατολικά ότι το πεδίο σηκώνεται με βράχια και ένας χαρακτηριστικός όγκος «τραπέζιο», που μοιάζει με κάστρο. Συνεχίζω με τον χωμάτινο, καλοπατημένο δρόμο, πινακίδες επί του δρόμου και φτάνω σε διχάλα. Επάνω ένδειξη Κάστρο, κάτω Δρακόσπιτα. Σκέφτομαι για το «παλάτι», κάστρο, που είχα διαβάσει σε άρθρο, μήπως πάει αρχικά εκεί και μετά στα Δρακόσπιτα, που «φτάνει δρόμος ίσα με κει..» θυμήθηκα τα λόγια του ανθρώπου. Κάνω δεξιά για Κάστρο, όπου σταματώ, εκεί που σταματά ο δρόμος. Αφήνω το ΦΙΑΤάκι και φορτώνομαι τ’ ατομικά. Σημάδια κόκκινα δείχνουν την κίνησή μου, κατευθυνσιακά προς τους βράχινους όγκους.
Πιάνω το μονοπάτι, που είναι καλοπατημένο και πυκνοσημαδεμένο και ανηφορίζω. Χαίρομαι και συγχρόνως «αγωνιώ» για το πού πάω! Μετά από καιρό περπατάω σε βουνό (λόφος), μόνο που αυτό με ξαναγεννάει κι’ ας έχω δυσκολίες με το γόνατο. Το μονοπάτι πάει – πάει έχοντας πλαγιά στα δεξιά μου. Στα αριστερά μου, στο κάτω μέρος της κοιλάδας, όπως κάνει η λεκάνη, πετροσειρές είναι στημένες για να κόβουν την ροή του νερού, για να καλλιεργούν και να συγκεντρώνουν νερό για τα ζώα. Η βλάστηση ξερή, καλοκαιρινή, όμορφη, διαυγής, καθάρια. Αγριολούλουδα, θάμνοι, συστάσεις θάμνων φαγωμένων από γίδια. Σμιλεμένες κολώνες, βράχοι block ολόκληροι και πάει – πάει. Ανηφορίζω, φτάνω σε διχάλα μονοπατιού, όπου η ένδειξη στα δεξιά οδηγεί για Άγιο Νικόλαο, ενώ στα αριστερά μου εμφανές το μονοπάτι ανηφορίζει. Ακολουθώ το αριστερό μονοπάτι, όπου συστάδες οξιάς, ίσκιος παχύς, και όσο ανεβαίνω ακούω φωνές, όπου έρχονται από ψηλά, αλλά πάλι παράξενο. Στην ερημιά του τόπου; Συνεχίζω να ανεβαίνω και καταλαβαίνω ότι το μονοπάτι πλαγιοκοπεί, το πεδίο ανηφορικό και βγαίνοντας σε μεσοράχη γυρίζει προς την βραχώδη κορφή. Προχωρώ πάλι, καθώς ανεβαίνω ακούω φωνές, αλλά, μπα.. Συνεχίζω στο καλογραμμένο μονοπάτι, περνάω πυκνές συστάδες βελανιδιών, πυκνό δάσος και τελειώνοντας την απόσταση με την ράχη, ακούω καθαρές κουβέντες ανθρώπων. Λίγο ακόμα και βγαίνω για τα καλά στην μεσοράχη, όπου έκπληκτος βλέπω στα αριστερά μου, δρόμο με οχήματα και πάνω σ’ αυτόν παρέες ανθρώπων να βηματίζουν πλησιάζοντάς με! Μιλούν δυνατά, γελούν βαδίζοντας σμίγοντας στο μονοπάτι μου, ακολουθώντας από κοινού τα σημάδια που έχουν γίνει τώρα μπλε και μπλέκονται με κόκκινα και χαιρετιόμαστε. Συναντιέμαι με ανθρώπους, εκεί που νόμιζα ότι είμαι μοναχός. Κάνω δεξιά και διασταυρώνομαι με ανθρώπους που κατηφορίζουν από την κορφή. Δεν ρωτάω «τι γίνεται ρε παιδιά, πού πάτε, τί γίνετε; Το αποφεύγω, ανταλλάσσουμε «καλημέρες», και ακούω, «με το καλό, χρόνια πολλά ευλογία της Παναγίας μας» και τέτοια. Ανταποδίδω χωρίς να καταλαβαίνω αλλά μ’ αρέσει! Ανηφορίζω και παρέες ανθρώπων κατεβαίνουν που βλέποντάς με, μου λένε: «ότι πάνω, κοντά είναι, έχει γλέντι της Παναγίας, έχει κόσμο ακόμη..» Μαθαίνω ότι είναι τα εννιάμερα της Παναγίας, απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, αρχίζω να καταλαβαίνω. Καθώς ανεβαίνω με κοιτάζουν, τους φαίνομαι άγνωστος, με ρωτούν «από πού βρέθηκες εδώ»; Απαντώ «από το μονοπάτι των Στύρων» και ακούω «α! εσύ είσαι δυνατός, χαράς το κουράγιο σου.. Βγαίνει δρόμος εδώ, εμείς ερχόμαστε με τ’ αυτοκίνητα μας..»
Συναντώ κτίσμα βοσκών πάνω στο μονοπάτι και πριν ανηφορίσω στο κάστρο, που είναι τμήματά του εντυπωσιακά. Θάταν ολόκληρη πολιτεία χρόνια πίσω.. Τοίχοι, στέρνες, αποκλείστρες, κρύπτες και μέσα εκεί, το ξωκκλήσι της Παναγίας.
Στο Κάστρο, το μικρό εκκλησάκι γιορτάζει και οι άνθρωποι το γιορτάζουν. Κάστρο > Αγία Κυριακή (Παναγιά > τ’ εννιάμερα της Παναγιάς, σήμερα γίνεται πανηγύρι στο εκκλησάκι. «Τυχαία» έπεσα πάνω τους, το πέτυχα, καμμιά 100στή ανθρώπους στην κορφή του λόφου. Όργανα, και χορός μετά τη λειτουργία. Στο προαύλιο χώρο χορεύουν και γύρω – γύρω κάθονται ανθρώποι. Πλησιάζω στο γλέντι και ακούω φωνές: «από κανάλι, ποιο κανάλι το MΕGA, ANT, OPEN, από που είσαι πόσοι είσαστε; Δίνουμε (χέρια); Δεν τα δίνουμε; «Πού μένεις»; «Χολαργό» «α!», «Είμαι από τα Γλυκά Νερά Αττικής, μία γωνία απόσταση έχουμε» και άλλα τέτοια.. «Ξέρεις πόσο χρονώ είμαι εγώ»; «πόσο»; «72», «ΟΚ, εγώ είμαι 73»! «Ο – 1!»εκ των υστέρων, αφού κόμπαζε ότι είναι μεγαλύτερός μου και εγώ ήμουν παιδαρέλι μπροστά του.
Ακίνητος, από την σιωπή της ανάβασης βρίσκομαι στην κορυφή του λόφου εν μέσω οργάνων και ανθρώπων! Βλέπω κάποιο όνειρο. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ τίποτα πιο θεσπέσιο. Μια τσαμπούνα (γκαϊντα) και λαγούτο να παίζουν να χορεύουν κάποιοι, «καβοντορίτικο» και στις ανάσες των μουσικών, μου εξηγούν ότι «έχουμε και τα ηλεκτρικά μέσα κλέβουμε (παίρνουμε) ρεύμα, από τις ανεμογεννήτριες..!» (Βλέπε δρόμος που ελίσσεται και περνά δίπλα από τις ανεμογεννήτριες..) Θάθελα να χορέψω, να πετάξω το σακίδιο και τα μπατόν και να πιαστώ στον κύκλο του χορού ώμο τον ώμο με τους άνδρες, που χόρευαν και τράνταζαν το έδαφος, αλλά λόγω του ιού δεν το κάνω! Κάθομαι παράμερα και ζω την κάθε στιγμή. Το κάστρο με δέχτηκε, βρήκα τις πύλες ανοικτές, αλλά στο «εσωτερικό» του η Παναγιά γιορτάζει σήμερα. Σκύβω και μπαίνω στο ταπεινό ξωκκλήσι. Η Αγία Κυριακή με υποδέχεται. Έσκυψα στην εικόνα της μετά στην εικόνα του ιερού με την Παναγία και αφιέρωσα κάποιες στιγμές να σκεφθώ τις δύσκολες στιγμές που περνάει ο φίλος μου ο Μιχάλης, παρακαλώντας τη να βάλει ένα χεράκι για τον συνοδοιπόρο μου στα βουνά. Δεν ξέρω τι να κάνω.. Ξέρω ότι θέλω να μείνω εδώ στην σκιά της Παναγίας, με την μουσική, ή χωρίς μουσική, τα πειράγματα των ανθρώπων, τις ευχές, το κρασάκι, όταν μου ψιθυρίζει κάποια δίπλα μου: «βημάτισε μέχρι την άκρη των βράχων, πρόσεξε όμως τα βράχια, έχουν ύψος, πάει σήμανση, να πας στον ΄Άγιο Νικόλαο».. ΟΚ, πάω μονάχος μου λίγο πιο πέρα, θαυμάζω τα βράχια και το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, μέσα σε σπηλιά, υπέροχος τόπος για περισυλλογή, μεγάλη η χάρη του… Τα βράχια, τα σχήματα των βράχων, που δείχνουν υπερφυσικά για το ύψος του λόφου! Αγναντεύω απ’ εδώ ψηλά τον τόπο γύρω μου και επιστρέφω στης Παναγιάς τη μάζωξη. Τα όργανα συνεχίζουν να παίζουν και οι άνθρωποι με τις «παραγγελιές» να ζητούν το «δικό» τους. Πριν το πιάσουν οι οργανοπαίχτες, το πιάνουν οι ίδιοι πριν το βρουν τα όργανα, το τραγουδούν και το χορεύουν αγκαλιασμένοι ώμο τον ώμο, ακούγοντας τους δικούς τους ήχους… Αυτοί προπορεύονται της μουσικής, που μεταφράζεται σε γέλια μακάρια, με κούνημα του κεφαλιού. Και φέτος τιμούν την Παναγιά, άντε και του χρόνου καλά νάμαστε..
Περνάω και στέκομαι. Καταφέρνω να πω μόνο τούτο «Αυτό είναι! Είναι αληθινό και γι’ αυτό υπάρχει! Είναι αυτό που ζούμε τούτη τη στιγμή»! Οι πέριξ συμφωνούν. Η ζέστη και το κρασί είναι δυνατά και απλά κουνούν το κεφάλι. Κάνω μια βαθιά υπόκλιση, σιωπηλά φέρνω το χέρι στην καρδιά και λέω «πρέπει να φύγω, έχω να γυρίσω πίσω από το μονοπάτι.. Χρόνια πολλά σε όλους σας, η Παναγιά μαζί μας».
Παίρνω το μονοπάτι και διασχίζω το μήκος της καστροπολιτείας, βρίσκω την πύλη την δώθε, συναντώ πανηγυριώτες και ροβολάμε μαζί. Αφού λέμε διάφορα μαθαίνω και τούτο. Το μέρος, λέγεται Κάστρο. Στην καστροπολιτεία, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, είχαν κρυμμένα οι άνθρωποι πολεμοφόδια και προμήθειες. Τόμαθαν οι Τούρκοι και ήρθαν εδώ, όπου έγιναν μάχες. Πράγματα θαυμαστά και ηρωϊκά κρύβει ο τόπος, καλό είναι να ανοίξω κάνα βιβλίο και να διαβάσω..
Χωρίζουμε με τους ανθρώπους. Αυτοί παίρνουν το αυτοκίνητό τους από το δρόμο (λόγω των εγκαταστάσεων των ανεμογεννητριών έχει ανοιχτεί ο δρόμος) και εγώ πλαγιάζω στο μονοπάτι απ’ την άλλη μεριά. Πέφτω σε συστάδα βελανιδιών, απολαμβάνω τον ίσκιο τους και την δροσιά, τρώω και κάτι πίνοντας νερό. Συνεχίζω να έχω την αίσθηση ευτυχίας, πληρότητας θα έλεγα, λόγω αυτού που ζω τούτη τη στιγμή και γι’ αυτό που έζησα στην κορφή. Κατεβαίνω μέσα στο λιοπύρι εξαϋλωμένος, αλλά πλήρης.. Κοιτάζω το έδαφος κάτω από τα πόδια μου, κοιτάζω τα γόνατά μου που μ’ ενοχλούν, πονούν, αλλά το προσπερνάω και νοιώθω ότι κάνω κάτι σπουδαίο αν και «σακάτης». Είμαι υπεράνω! Περνώ τα ίδια σημάδια που βρήκα ανεβαίνοντας, συστάδες θάμνων, κίονες, το μονοπάτι στα βραχώματα με τους ογκόλιθους βράχων προς εξόρυξη (έχω μπερδευτεί) αλλά.. δεν πάω προς τα κει, λέγοντας, «πάω – πάω χάνω ύψος και κάποια στιγμή το αποσώνω (ευτυχώς το πέτυχα). Ουφ, έχω ανάψει. Γρήγορα οδηγούμαι στην διασταύρωση που οδηγεί στα Δρακόσπιτα (3). Με την φόρα που έχω πάρει, διαβάζω την πινακίδα Δρακόσπιτα Στύρων τρέχοντας, ακολουθώντας χωματόδρομο καλής βατότητας. Περνάω τα ρυάκι επί του δρόμου και εκεί που αυτός τερματίζει, πλάτωμα, διαβάζω πινακίδα Δρακόσπιτα, τέλος διαδρομής! Μονοπάτι ανηφορίζει μέσα σε δασικό σύμπλεγμα βελανιδιών, ανηφορικά, που μετά τις κατηφοριές με αναγκάζει να αγκομαχώ. «Τα Δρακόσπιτα τα βλέπεις σε δυο μεριές – Κάψαλα και Κάστρο – που φτάνει δρόμος» και εγώ συνεχίζω να πεζοπορώ, αγκομαχώντας. Ανηφορίζω και μέσα στην πυκνή βλάστηση ξεπροβάλλουν τα μεγάλα κτίσματα!. Αρχικά ξαφνιάζομαι βλέποντάς τα και μην μπορώντας να πιστέψουν τα μάτια μου, πού είναι στημένες αυτές οι κατασκευές; Μέσα σε δάσος από βελανιδιές, πυκνό δάσος. Ήταν το μέρος κάποτε καθαρό; Ποιος είναι ο λόγος αυτών των κατασκευών και γιατί εδώ στο μέσο του πουθενά σήμερα; Σχετίζονται τα υπερμεγέθη κτίσματα με το Δρακόσπιτα της κορυφής της Όχης; Είναι εντυπωσιακές κατασκευές, υπερμεγέθεις, που αξίζει να το μελετήσω.. Τα δυο πρώτα που συναντώ είναι πιο εντυπωσιακά. Στενόμακροι θάλαμοι με εκφορικό σύστημα να στηρίζει την στέγη τους, που όμως έχει πέσει στο μέσον. Μάντρες και χαμηλές πόρτες επικοινωνίας με αυλές και σύνδεση με το άλλο γειτονικό οικοδόμημα… Πάνω μονοπάτι ανηφορίζει σε πλακιά, κάτι σαν σωρός που χρησιμοποιούνταν για το πρώτο υλικό. Άλλες μικρότερες μάντρες καμωμένες, κάτι από για «καλύβι βοσκού», θα μπορούσα να το φέρω στα νεότερα χρόνια. Νερό, απαραίτητο στοιχείο για την επιβίωση, δεν βλέπω, εκτός από αυτό στην κεκλιμένη λεκάνη που πέρασα, το αυλάκι, που μαζεύει το βρόχινο νερό.. Όλα αυτά τώρα μέσα σε πυκνό δάσος, πολύ πυκνό.. Δεν ψηλώνω στον τόπο να δω που βγάζει. Ίσως θα μπορούσα να έχω μια καλλίτερη άποψη για την τοποθεσία των Δρακόσπιτων. Μυστήριο, τώρα για δράκους, Δία, Ήρα, Δρύοπες και άλλα, δεν μπορώ να μιλήσω, σίγουρα όμως χρησιμοποιήθηκαν από βοσκούς.. Α! να μην ξεχάσω να αναφέρω ότι οι πέτρες είναι πολύ μεγάλες και ασήκωτες.
Επιστρέφω στον χωματόδρομο αποσβολωμένος από την ομορφιά του και καλύπτω την απόσταση μέχρι το σταθμευμένο ΦΙΑΤάκι, που υπομονετικά μέσα στο ήλιο με περιμένει.
Παίρνω τον δρόμο της επιστροφής για τα Νέα Στύρα εποχούμενος. Βγαίνω σε αγναντερό μέρος (χώρος αναψυχής) όπου βλέπω απ’ εδώ ψηλά, το μεσημεριανό πλοίο να έχει σαλπάρει για Αττική. Ροβολώ χαμηλώνοντας και όταν πιάνω άσφαλτο παίρνω ένα δρόμο δεξιά στο χαρακτηριστικό άσπρο σπίτι. Κάνω δεξιά σε οικιστικό αραιό σύνολο και διασταυρώνομαι με ταξί. Το σταματώ και ρωτάω ότι «θέλω να βγω στα Νεά Στύρα». «Ξέρεις από δω που πας, πάς για Χαλκίδα! Γύρνα πίσω, πέρνα το άσπρο σπίτι, το δημοτικό, το γυμνάσιο, βγαίνει στα Στύρα. Κάνεις τον κύκλο της πλατείας, εκκλησία και γυρνάς πάνω κάτω για τα Νέα Στύρα. Ευχαριστώ την οδηγό του ταξί και εκτελώ τα λεγόμενα της, δηλαδή την διαδρομή που είχα εκτελέσει το πρωί. Φτάνω στο λιμάνι των Νέων Στύρων. Κατευθείαν στο desk για εισιτήριο και ρωτώ πότε φεύγει το επόμενο. Στις 1500. Πληρώνω και πάω στο parking. Σβήνω μηχανή και όπως είμαι ντυμένος «ορειβατικά» κοντεύω να τα τινάξω! Πίσω μου παραλία με ομπρέλες, άμμος, θάλασσα, κόσμος παίρνει το μπάνιο του. Εγώ στην θέση μου, βράχος. Τρώω μπανάνα, cookies, νερό έχω στεγνώσει υπόλοιπο 3 lt. και κοιτάζω τα Ι.Χ. που γεμίζουν το parking του ferry. O «Μιχαλάκης ΙΙ» περιμένει να σαλπάρει για Αγία Μαρίνα Μαραθώνος, αλλά θέλει λίγο χρόνο ακόμη. Κάθομαι και γράφω το πως πέρασα την ημέρα μου. Την καλλίτερη ώρα και στιγμή διάλεξα, με τον μεσημεριανό ήλιο κατακέφαλα να με βρίσκει, με τον «Μιχαλάκη ΙΙ» να μην σαλεύει, τις εξατμίσεις των Ι.Χ. να δουλεύουν στο φουλ και εγώ ακριβώς από πίσω τους να παίρνω βαθιές ανάσας!
Τάκη Ντάσιου, τέλη Αυγούστου 2020
Παραπομπές
(1) Γενικά: Από την θάλασσα, Όρμος Στύρων (Ευβοϊκός κόλπος) από την μια μεριά και όρμος Φυλάγρας από την άλλη (Αιγαίο). Οδικώς, βρίσκομαι ανάμεσα στο Αλιβέρι και το Μαρμάτι Επαρχίας Καρυστίας της νότιας Εύβοιας, με επίκεντρο ενδιαφέροντός μου τα Στύρα.
(2) Διαβάζω στους Περικλή Ροδάκη και Κώστα Τριανταφύλλου (Επιμ.)1960: Σύγχρονη γεωγραφία της Ελλάδος, Ατλας, σ.546, εκδ. ‘Ατλας, τα εξής: «Στύρα, ο επισκέπτης θα βρει εστιατόρια και ταβέρνες για φαΐ και πανδοχείο για ξεκούραση. Στο χωριό κυριαρχεί η λεμονιά, η ροδιά και η μυρτιά. Έχει το όνομα της αρχαίας πόλεως Στύρα, ερείπια της οποίας βρίσκονται στον λόφο του Αγίου Νικολάου, νοτιοανατολικά του χωριού. Εκεί ήταν και βυζαντινό και φράγκικο κάστρο. Εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου είναι κτισμένο σε σπηλιά. Τα αρχαία Στύρα ήταν αδύνατη πόλη των Δρυόπων που κατέστρεψαν οι Αθηναίοι το 323-322 π.Χ. Το μεγαλύτερο μέρος της φήμης της οφείλει στα εξαιρετικής ποιότητας μάρμαρά της (πλάκες) τα γνωστά με το όνομα Στυρία λίθος. Χρησιμοποιήθηκαν στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, τον Άγιο Δημήτριο Θεσσαλονίκης κ.λ.π.». Επίσης για το ίδιο μέρος ξεδιπλώνω τον περιηγητικό, πεζοπορικό χάρτη της ΑΝΑΒΑΣΗΣ: 2019 Εύβοια Σκύρος, topo 100, κλίμακας 1: 110.000 και παρατηρώ τα εξής: Με βάση τα Στύρα, έχουμε στα ΒΑ. τα Δρακόσπιτα Στύρων και ΝΑ. έχουμε το Κάστρο Άρμενο ή Άγιος Νικόλαος, ύψους 648μ. Στα Ν. σημειώνω ότι διέρχεται το ρέμα Γλαυκό που ξεκινά από το Άγιο Νικόλαο που ορίζει την περιοχή. Επίσης, παρατηρώ ότι πάνω από τα Δρακόσπιτα Στύρων, το πεδίο ψηλώνει, 682μ. Ανάμεσα στα Στύρα (κόλπος Στύρων) και Όρμος Φυλάγρας υπάρχει ένας οικισμός το Βαθύρεμα, που έχει ύψος 432μ. Στον κόλπο της Φυλάγρας κάστρο ομώνυμο, σε ύψος 298μ. Τα σημεία (Κάστρο Άρμενο, Δρακόσπιτα και κάστρο Φυλάγρας) λόγω θέσεως και ύψους «συνδέονται και μπορούν να επικοινωνήσουν».
(3) Δρακόσπιτα: Από την χάρτη της Ανάβασης 2019, διαβάζω: «Τα Δρακόσπιτα είναι αρχαίες μεγαλιθικές κατασκευές, που σώζονται στα βουνά της περιοχής των Στύρων και της Καρύστου. Είναι χτισμένα με τεράστιες πέτρινες πλάκες, έχουν εκφορικές στέγες και μονολιθικές παραστάδες και υπέρθυρα. Ξεκινάμε από τη βόρεια άκρη του οικισμού των Στύρων και ακολουθούμε δρόμο με σήμανση προς Δρακόσπιτα με ανατολική κατεύθυνση (υπάρχει σήμανση σε όλες τις διασταυρώσεις). Μετά από 1,5 χλμ. Μπαίνουμε σε χωματόδρομο και σε άλλο 1,5 χλμ. συναντάμε διασταύρωση: το αριστερό παρακλάδι τελειώνει σε ξέφωτο στο 900 μέτρα, απ’ όπου ξεκινά μονοπάτι για τα τρία Δρακόσπιτα (δύο με ορθογώνια κάτοψη και ένα με κυκλική) στα οποία φτάνουμε σε 15 περίπου λεπτά. Το δεξί παρακλάδι τελειώνει σε πλάτωμα μετά από 600 μέτρα. Από εδώ ξεκινά καλογραμμένο μονοπάτι με κόκκινα σημάδια, που σταδιακά ανηφορίζει μέσα από αρχαία λατομεία, για να καταλήξει σε μία περίπου ώρα στην μεγαλιθική πύλη της αρχαίας Ακρόπολης, από την οποία σώζονται μικρά τμήματα του κυκλώπειου τείχους. Στον χώρο της ακρόπολης, όπου χτίστηκε το μεσαίωνα το Κάστρο Άρμενο, υπάρχει ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου. Η θέα από την κορφή είναι πανοραμική. Το μονοπάτι συνεχίζει κατά μήκος της κορυφογραμμής προς τα ΒΑ χωρίς σήμανση και μετά το διάσελο κατηφορίζει προς τα Δρακόσπιτα»
(4) Οικισμοί:
Νέα Στύρα, (Νέα Στούρα), υψ.10μ., δήμου Στυραίων επαρχίας Καρυστίας νομού Ευβοίας. Στα 1928 είχε 281 κατοίκους, 1940 > 533, 1951 > 469, 1961 > 469, 1971 > 614, 1981 > 696, 1991 > 839, 2001 > 993. Επίνειον των Στύρων.
Στύρα τα (και Στούρα), υψ.140μ. δήμου Στυραίων, επαρχίας Καρυστίας νομού Ευβοίας. Στα 1928 είχε 676 κατοίκους, 1940 > 784, 1951 > 487, 1961 > 538, 1971 > 494, 1981 > 473, 1991 > 394, 2001 > 432. Γεγονότα: 1922 12-16 Ιαν. ΄Ελληνες, κατευθυνόμενοι στην Κάρυστο, συγκρούονται με Τούρκους, που υπερασπίζουν τα Στύρα. Οι Τούρκοι νικούν και τους Έλληνες των Στύρων που ενώνονται με τα τμήματα του Οδυσσέα Ανδρούτσου και βαδίζουν και αυτοί εναντίον της Καρύστου. 1826 2 Μαρτ. ο Φαβιέρος που είχε ξεκινήσει από τον Μαραθώνα αποβιβάζεται στα Στύρα, που τα βρίσκει έρημα, γιατί τα είχαν εγκαταλείψει οι κάτοικοι και συνεχίζει την πορεία του προς την Κάρυστο. Πρόσωπα: Σκοτώθηκε ο Μαυρομιχάλης Ηλίας, αγωνιστής του ’21, στην ελληνοτουρκική σύγκρουση της 12 Ιαν. 1822. Κοντά στον σημερινό οικ. υπήρχε αρχαία πόλη.
Κάψαλα, υψ.160μ. δήμου Στυραίων, επαρχίας Καρυστίας νομού Ευβοίας. Στα 1928 είχε 394 κατοίκους, 1940 > 413, 1951 > 400, 1961 > 337. 1971 > 344, 1981 > 307, 1991 > 224, 2001 > 199. Γεγονότα: 1823 20 Μάι. Ελληνοτουρκική σύγκρουση.
Βαθύρρευμα (έως 1954 Τσουταίοι) υψ.20μ., οικισμός δήμου Νεών Στύρων, επαρχίας Καρυστίας νομού Ευβοίας. Στα 1928 είχε 44 κατοίκους, 1940 > 31, 1951 > 41, 1961 > 27, 1971 > 12, 1981 > (-) 1991 > (0), 2001 > 14
Κελλιά, υψ.190μ., οικ. του Δήμου Στυραίων, επαρχίας Καρυστίας, νομού Ευβοίας. Στα 1928 είχε 47 κατοίκους, 1940 > 52, 1951 > 54, 1961 > 54, 1971 > 3, 1981 > 0, 2001 > 0. Ζωοδόχος Πηγή (έως 1954 Ρεούζι), υψ. 160μ. δήμου Στυραίων, επαρχίας Καρυστίας, νομού Ευβοίας. Στα 1928 είχε 222 κατοίκους,1940 > 251, 1951 > 266, 1961 > 229, 1971 > 227, 1981 > 233, 1991 > 217, 2001 > 111.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
- Μουτσόπουλου Ν.Κ.1960: «Το Δρακόσπιτο της Όχης», περιοδικό Το Βουνό 217, σ. 147-169, Αθήνα
- Μουτσόπουλου Ν.Κ.: «Τα Δρακόσπιτα της Ν.Δ. Εύβοιας. Συμβολή στην αρχιτεκτονική, την τυπολογία και την μορφολογία τους», Επιστημονική Επετηρίδα Πολυτεχνικής Σχολής, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, τόμ. Η΄, σ. 263-478, Θεσσαλονίκη 1978-1980.
- Dubin S. Marc1981: Greece on foot, mountain treks island trails, ed. The Mountaineers Seattle
- Μουτσόπουλου Ν.Κ.1992: «Τα Δρακόσπιτα», Περιοδικό Αρχαιολογία 42 (1992), σ. 47-54.
- Βουτυρόπουλου Νίκου2003: «Δρακόσπιτα, μεγαλιθικά μνημεία στην Εύβοια», Περιοδικό Γεώραμα, 27 Νοεμβρίου 2003,
- Μανιατέα Ηλία, Τεγόπουλου Γιάννη (Εκδ.): Νομός Ευβοίας Στερεά Ελλάδα, σειρά Ελλάδα, Νο. 12, εκδ. Δομή
- Νέζη Νίκου2010: Τα Ελληνικά βουνά, γεωγραφική εγκυκλοπαίδεια, τόμος 1, Α. Η ΕΛΛΑΔΑ (γεωγραφία και φυσικό περιβάλλον) Β. ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ (Τα ελληνικά νησιά και τα βουνά τους), εκδ. Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας Αναρρίχησης – Κληροδότημα Αθ. Λευκαδίτη
- Σταματελάτου Μιχαήλ. Βάμβα Σταματελάτου Φωτεινή2012: Γεωγραφικό λεξικό της Ελλάδας, τόμοι Α’,Β’,Γ’, ειδική έκδοση για την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, εκδ. Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη
- Περιηγητικός & πεζοπορικός χάρτης2019: ΕΥΒΟΙΑ – Σκύρος 4, Τοpo 100, κλίμακας 1: 110.000, εκδ. Anavasi
Ορεινογραφίες 